រដ្ឋមន្រ្ដីក្រសួងព័ត៌មានបានចាត់ទុកព្រឹត្តិការណ៍នេះ គឺដើម្បីផ្ដល់ឱកាសដល់សាធារណជនជាតិ និងអន្តរជាតិ ជាពិសេសយុវជនកម្ពុជាជំនាន់ក្រោយបានសិក្សាឈ្វេងយល់អំពីទីតាំងអគារបេតិកភណ្ឌ នៅតាមរាជធានី និងបណ្តាខេត្តនានាទូទាំងប្រទេស ដែលមានតម្លៃខាងផ្នែកវប្បធម៌ប្រវត្តិសាស្រ្ត ប៉ុន្តែមិនសូវមានអ្នកស្គាល់ និងចាប់អារម្មណ៍ពីមុនៗមក។ ការលើកឡើងនេះ ធ្វើឡើងក្នុងពិព័រណ៍ “អគារបេតិកភណ្ឌដែលត្រូវគេមើលរំលង”ដែលរៀបចំឡើងដោយក្រុមយុវជន គេហទំព័រហ្វេសប៊ុក អាមេហ្ស៊ីងខេមបូឌា សហការជាមួយផ្នែកពាក់ព័ន្ធ ទាំងរដ្ឋ និងឯកជន ដែលបានដាក់សម្ពោធ កាលពីល្ងាចថ្ងៃទី១០ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០១៩ នៅវិចិត្រសាលក្បាច់មជ្ឈមណ្ឌលហ្វេក តូរី ភ្នំពេញ។
ឯកឧត្ដម ខៀវ កាញារីទ្ធ រដ្ឋមន្រ្ដីក្រសួងព័ត៌មាន បានសម្ដែងការកោតសរសើរចំពោះ លោក ស្រ៊ុន សុខមាន ដែលបានចំណាយពេល១០ ឆ្នាំ ក្នុងការចុះសិក្សាស្រាវជ្រាវរចនាបថរបស់ខ្មែរ និងបានថតរូបភាព អគារបេតិកភណ្ឌនានានៅ ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មកដាក់បង្ហាញជូនសាធារណជនបានឃើញទាំងអស់គ្នា។ ឯកឧត្ដមបានលើកឡើងថា បច្ចុប្បន្ននេះ មិនងាយឃើញយុវជនខ្មែរ ចំណាយពេលវេលា ធ្វើការងារដោយ គ្មានលុយចូលបានឆាប់នោះទេ ប៉ុន្តែសម្រាប់យុវជន ស្រ៊ុន សុខមាន បានចំណាយពេលរយះពេល១០ឆ្នាំ ដោយគ្មានចំណូល ក្នុងការសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីរចនាបថរបស់ខ្មែរពីសម័យមុនៗ មកបង្ហាញឱ្យអ្នកជំនាន់ក្រោយ បានដឹងថា បុព្វបុរសខ្មែរជំនាន់មុន មានទេពកោសល្យ និងស្នាដៃធំៗជាច្រើន ពិសេសសំណង់ ប្រវត្តិសាស្រ្តនានា ត្រូវបានកសាងឡើង។
តាមការបញ្ជាក់របស់ លោក ស្រ៊ុន សុខមាន ស្ថាបនិកកម្មវិធីពិព័រណ៍ “អគារបេតិ កភណ្ឌដែលត្រូវគេមើលរំលង” និងជាស្ថាបនិកទំព័រហ្វេសប៊ុក អាមេហ្ស៊ីង ខេមបូឌា បានលើកឡើងថា ក្នុងរយៈពេល១០ឆ្នាំដែលលោកបង្កើត Facebook នេះឡើងដោយផ្តោតសំខាន់លើការចែករំលែករូបភាពឯកសារស្រាវជ្រាវ ទាក់ទងទៅនឹងប្រវត្តិសាស្រ្ត សិល្បៈ វប្បធម៌ខ្មែរពីអតីតកាល។ ក្រុមយុវជនរបស់ Facebookនេះ បានរៀបចំជាព្រឹត្តិការណ៍នានាចំនួន៣លើករួចមកហើយ នឹងទទួលបានការគាំទ្រច្រើនផងដែរ។ លោកបានបញ្ជាក់ដែរថា ក្នុងរយៈពេល១០ឆ្នាំមកនេះ លោកបានចុះស្រាវជ្រាវ ផ្តិតយករូបភាពអគារ បេតិកភណ្ឌ ដែលមជ្ឍដ្ឋានទូទៅមិនសូវស្គាល់ទូលំទូលាយ រាប់រយកន្លែង ស្ទើរតែគ្រប់ខេត្ត រាជធានី របស់កម្ពុជាមកបង្ហាញឱ្យកូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយ បានឃើញទាំងអស់គ្នា។ លោកបានបន្ដទៀតថា ដំណើរការពិព័រណ៍នេះ ធ្វើឡើងក្នុងការឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីគំនិតច្នៃប្រឌិត របស់យុវជន សាមគ្គីភាព រវាងមនុស្សចាស់ និងក្មេងជំនាន់ក្រោយសហការរវាងស្ថាប័នរដ្ឋ និងឯកជន ការលើកកម្ពស់វិស័យស្រាវជ្រាវ នៅកម្ពុជា។
ជាមួយគ្នានេះដែរ ពិព័រណ៍រូបថតនេះ នឹងជួយបណ្តុះស្មារតីជាតិនិយមអភិរក្សនិយមដល់ជនរួមជាតិខ្មែរទាំងអស់ ឱ្យចេះថែរក្សាការពារអគារទាំងនោះកុំឱ្យបាត់បង់ ឬឱ្យមានភស្តុតាងជារូបភាពឯកសារ សម្រាប់បន្សល់ទុកដល់ក្មេងជំនាន់ក្រោយៗទៀត ព្រមទាំងចូលរួមចំណែកផ្សព្វផ្សាយ បេតិកភណ្ឌស្ថាបត្យកម្ម ដ៏រុងរឿងដែលនៅសេសសល់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជាឱ្យជនបរទេសគ្រប់ជាតិសាសន៍ បានស្គាល់កាន់តែច្បាស់ដើម្បីលើកកម្ពស់ កិត្យានុភាពជាតិ ស្របតាមយុទ្ធសាស្រ្តរបស់ ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល។ ពិព័រណ៍នេះ មិនត្រឹមតែបានបង្ហាញនូវរបកគំហើញស្រាវជ្រាវ ទីតាំងអគារបេតិកភណ្ឌចំនួន៥០កន្លែងផ្សេងគ្នាៗប៉ុណ្ណោះទេ ពិព័រណ៍នេះ ក៏ត្រូវបានរៀបចំឡើងដើម្បីជាវេទិកាមួយ សម្រាប់បង្កើតមូលនិធិសប្បុរសធម៌ទ្រទ្រង់គម្រោងបោះពុម្ពផ្សាយសៀវភៅអំពីស្ថាបត្យកម្មបែបប្រវត្តិសាស្រ្តចំនួនពីរ ក្រោមចំណងជើងថា “កម្ពុជាកន្លះសតវត្សរ៍មុននិងក្រោយ” និង “អតីតរោងភាពយន្តនៅភ្នំពេញ” ដែលនឹងក្លាយជាឯកសារពហុភាសាដ៏សំខាន់ថ្មីសន្លាងមិនធ្លាប់មានសម្រាប់ទុកជាឯកសារ។ លើសពីនេះទៅទៀត កម្មវិធីនេះ គឺស្វែងរកជំនួយថវិកាសម្រាប់ ឧបត្ថម្ភលោកតាព្រឹទ្ធាចារ្យ ពៀក ចាប៉ិច ដែលមានឯកទេស និទានរឿងល្ខោនបាសាក់ទោល មកពីខេត្តស្វាយរៀង ធ្លាប់មានកេរ្តិ៍ឈ្មោះប្រចាំ តំបន់តាំងពីក្រោយឆ្នាំ ១៩៧៩ រហូតមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ន ។
សូមបញ្ជាក់ថា ទាក់ទងគម្រោងនៃការបោះពុម្ពសៀវភៅ ខាងលើនេះ ឯកឧត្ដម ខៀវ កាញារីទ្ធ ក៏បានសន្យាថានឹងជួយឱ្យបានចេញជាផ្លូវការ ដើម្បីទុកជាឯកសារប្រវត្តិ សាស្រ្ត ផងដែរ។ ជាមួយគ្នានេះ ឯកឧត្ដមក៏បានផ្តល់ជាថវិកាចំនួន ២លានរៀល ដល់ក្រុម Amazing Cambodia និងក្រុមការងាររៀបចំពិព័រណ៍ ១លានរៀល ក្រុមសិល្បៈចម្រុះ ១ លានរៀល ផងដែរ៕
